เมื่อเเม่น้ำโขงสายใหญ่เปลี่ยนไป ทำชีวิตคนริมฝั่งที่ต้องเปลี่ยนตาม

เมื่อถึงคราวน้ำขึ้นเเต่น้ำกลับลด ฝนขาดช่วงไม่เหมือนก่อน น้ำโขงที่เคยอุดมสมบูรณ์ เป็นเเหล่งอาหารของคนสองฝั่งโขง วันนี้เปลี่ยนไป น้ำลดปลาน้อย จากที่ความเเน่นอนที่เคยออกมาหาปลาได้ทุกวัน วันนี้เป็นความเสี่ยงที่ต้องลุ้น

จันมีโอกาสได้มาสัมผัสชัวิตของคนลุ่มน้ำโขง ที่บ้านสองคอน อ.โพธิ์ไทร จ.อุบลราชธานี ได้มาดูการหาปลาที่ปากบ้อง หรือช่องเเคบที่สุดของเเม่น้ำโขง มีลักษณะคล้ายปากบ้องไม่ไผ่ เป็นเเหล่งหาปลาที่ดีที่สุดของคนที่นี่ เพราะปากบ้องเเห่งนี้จะเป็นที่ที่ปลาขึ้นมาหลบน้ำที่เชี่ยวกราด

ฟ้ายังไม่สางชาวบ้านต่างถือซ้อนตักปลา ซึ่งมีลักษณะคล้ายสวิงขนาดใหญ่ บางคนถือเเห จอดเรือริมฝั่ง ประจำการที่ลวงปลาของใครของใครของมัน ลวงปลาที่จันได้ยินก็ต้องถามต่อว่ามันคืออะไร ชาวบ้าอธิบาย ลวงปลาเปรียบเสมือนที่ดินทำกินที่ไร้โฉนดที่บรรพบุรุษส่งต่อให้กันมารุ่นสู่รุ่น โขดหินที่กว้างเพียงไม่กี่เมตรนี้คือเเผ่นดินทองที่หาเลี้ยงคนมาเเล้วรุ่นสู่รุ่น คนที่นี่จะเคารพกันเเละกัน จะไม่เข้ามาหากินในลลวงปลาของคนอื่นหากไม่ได้รับอนุญาต เเม้ไม่มีหลักฐานเป็นโฉนดแผ่นใหญ่เเต่มีสัญญาใจเเละการให้เกียรติกัน

ชาวบ้านเล่าทุกข์กับจัน แม่น้ำโขง 10 หลังนี้ ต่างนักกลับก่อนหน้า จากน้ำมากๆ ในน้ำมีปลาอุดมสมบูรณ์กลับลดลง ก่อนหน้านี้ทุกวันคือความเเน่นอนว่ามาหาปลาเเล้วต้องได้ปลา เเต่วันนี้เเล้งมันสาหัส นาไม่มีน้ำปลูกข้าวไม่ได้ ที่พึ่งปากท้องเหลือเพียงที่เดียวคือเเม่น้ำโขง เเต่ใช่ว่าทุกวันจะได้ปลา อย่างวันนี้ที่จันมา บางคนก็ได้บางคนก็ชวดมือเปล่ากลับบ้าน

ชาวบ้านบอกจันว่าบางวันหาไม่ได้ก็อด หาได้น้อยก็เก็บไว้กิน หาได้มากก็เเบ่งเอาไปขาย ปลาที่นี้เป็นปลาธรรมชาติส่วนใหญ่คนนิยมกิน เพราะเป็นแลาน้ำเชี่ยวเขาจะเเข็งเรงเเละมีรสชาติดี คนจะนิยมเอาไปทำอาหารขาย เข้นปลาขบหรือปลาเนื้ออ่อน ที่หากวันไหนหาได้จะขายได้กิโลกรัมละ 200 บาทเลย ส่วนปลาเกล็ดเช่นปลาตะเพียน ปลาขาวพวกนี้จะแยู่ที่กิโลกรัมละ 80-100 บาท เพราะปลาหนังจะได้รับความนิยมมากกว่าปลาเกล็ด

รายได้ส่วนใหญ่ ณ เวลานี้คงจะปฏิเสธไม่ได้ว่ามาจากปลาในเเม่น้ำโขงนี่เเหละ เพราะภัยเเล้งทำให้ทำนาทำการเกษตรไม่ได้เลย ก็ต้องหาปลาไปขายเอาเงินมาซื้อข้าวประทังชีวิตครอบครัว

“หาได้น้อยก็เอาไว้กิน หาได้มากก็เอาไว้ขาย ทำอย่างนี้มาตั้งเเต่เกิด รุ่นพ่อรุ่นเเม่ปู่ย่าตายายเขาเลี้ยงเราโตมาได้ขนาดนี้ก็เพราะปลาในน้ำโขงนี่เเหละ ยิ่งปีนี้ไม่ได้ทำนา ก็หาปลานี่เเหละไปขายมาซื้อข้าว ไม่มีปลาไม่มีวิถีแบบนี้ก็คงอดตายเหมือนกัน”

ประโยคเดียวเล่าทุกสิ่งของชาวบ้านที่นี่ เเม้วันนี้วิถีชีวิตคนลุ่มน้ำโขงอาจเปลี่ยนเเปลงไปบ้าง เเต่สิ่งเดียวที่จันสัมผัสได้คือ วิถีการต่อสู้ วิถีการให้เกียรติสัญญาใจเเม้ไม่มีอะไรมายืนยัน เเต่พวกเขาก็ไม่ละเมิดสิทธิ์ของกันเเละกัน วิถีบ้านๆ ที่ออกมาหาตอนเช้าค่ำก็กิน มีชีวิตที่อยู่กับความดั้งเดิม ช่วยเหลือเกื้อกูลไม่ทิ้งกัน แม้สิ่งอื่นจะหมุนเเละเปลี่ยนไปเเค่ไหน เเต่หัวใจลูกเเม่น้ำโขงยังคงเดิม #วิถีคนริมโขง #คนหาปลา #เมืองสองคอน #อุบลราชธานี