เคยปิ๊งแว้บ อยู่ๆ ก็คิดอะไรออกไหม?
ผศ.นพ.สุรัตน์ ตันประเวช แพทย์เชี่ยวชาญด้านสมองและระบบประสาท บอกว่า มันจะมีช่วงเวลาที่เรา แบบ ปิ๊งแว้บ มีไอเดียหรือมีความคิดใหม่ๆ ออกมาเหมือนกับหมีที่โผล่ออกมาจากพุ่มไม้ “surprise” ฉันพบแล้ว
เอาจริงๆ อาจารย์จะนึกอะไรออก 2 ตอนนะ คือ อาบน้ำกับขับรถ เออ ก็สงสัยนะ ทำไมเวลาตั้งใจแก้ปัญหา หรือตั้งใจคิด มันไม่ออกมา
ช่วงเวลานี้ เรียกว่า “Eureka” ภาษากรีกโบราณของ “ฉันพบแล้ว” ที่มีเรื่องเล่าของ นักคณิตศาสตร์ชาวกรีกชื่อว่า อาร์คีมีดีส (Archimedes)ที่คิดการคิดมวลของทองจากการทีมันทดแทนน้ำในอ่างจนล้นออกมา
เอาล่ะ เรามารีวิวกันดีกว่า ว่า Eureka moment มีอะไรบ้าง แล้ว มันเกิดจากอะไร ทำไมถึงปิ๊งแว้บ
10 “Eureka Moments”: ช่วงเวลาแห่งการปิ๊งไอเดียใหม่ๆ
1. ตอนอาบน้ำ
– คลาสสิกของแท้ เพราะสมองผ่อนคลาย ไม่มีสิ่งรบกวนจากหน้าจอหรือความเร่งรีบ
– คลื่นสมองเปลี่ยนเป็น “alpha wave” ซึ่งเอื้อต่อความคิดสร้างสรรค์
2. ตอนกำลังจะหลับ (หรือหลังตื่นใหม่ๆ)
– ช่วง “Hypnagogia” และ “Hypnopompia” คือช่วงครึ่งหลับครึ่งตื่นที่สมองทำงานแบบ free-association
– หลายคนบอกว่าไอเดียดีที่สุดเกิดก่อนหลับ 5 นาที
3. ตอนวิ่ง หรือเดินเล่นคนเดียว
– การเคลื่อนไหวซ้ำๆ ทำให้สมองได้จัดระเบียบความคิดและเชื่อมโยงข้อมูลใหม่ๆ
– Steve Jobs ชอบ “walking meetings” ก็ด้วยเหตุผลนี้
4. ตอนอยู่บนรถ หรือกำลังเดินทาง
– โดยเฉพาะการขับรถคนเดียว, นั่งเครื่องบิน, หรือรถไฟ – เวลาเหล่านี้คือ “liminal space” ที่เปิดโอกาสให้สมองลอยคิดนอกกรอบ
5. ตอนคุยเล่นกับคนที่ไม่ใช่สายเดียวกัน
– คนละวงการ = คนละชุดคำถาม
– ไอเดียใหม่มักเกิดจากการผสมข้ามขอบเขตความรู้ (cross-pollination)
6. ตอนที่สอนคนอื่น
– เวลาต้องอธิบายเรื่องหนึ่งให้คนอื่นเข้าใจ สมองจะพยายามจัดเรียงและเข้าใจลึกขึ้น จนอาจเห็น “วิธีใหม่” ที่ไม่เคยคิด
7. ตอนเล่นของเล่น หรือวาดรูปเล่น
– ไม่ต้องจริงจัง แต่ช่วยให้สมอง “หลุดกรอบ”
– เช่น การ doodle หรือเลโก้ ทำให้เกิด “associative thinking” ที่ดีต่อไอเดีย
8. ตอนโดนข้อจำกัดกดดัน
– ความคิดสร้างสรรค์พุ่งขึ้นเมื่อมี “ข้อจำกัด” เช่น ไม่มีงบ ไม่มีเวลา
– Necessity is the mother of invention.
9. ตอนฟังเพลง (โดยเฉพาะเพลงที่ไม่มีเนื้อร้อง)
– เพลงแนว ambient หรือ lo-fi hiphop สร้าง “flow state”
– สมองทำงานเหมือนฝันกลางวัน แต่นำไปสู่การเชื่อมโยงใหม่ ๆ
10. ตอนอยู่ท่ามกลางธรรมชาติ
– การอยู่ในป่า เดินบนดอย หรือแม้แต่นั่งดูต้นไม้ในสวน
– สมองจะปรับจาก “task mode” เป็น “default mode” ที่เหมาะกับการตกผลึกความคิด
แล้วลูกเพจล่ะคะ สมองปิ๊งแว้บ หรือจู่ๆ ก็คิดอะไรออกกันตอนไหน?
ขอบคุณที่มา: สาระสมองกับ อจ.หมอสุรัตน์