คอลัมน์ : ห้อยหัววิเคราะห์ข่าว
รัฐบาลควรเปรียบเทียบข้อดีและข้อเสียเชิงเศรษฐกิจและสังคม อย่างละเอียด
รัฐบาลแพทองธาร ชินวัตร มีแผนจะสร้างเอ็นเตอร์เทนเมนต์คอมเพล็กซ์ ที่มีกาสิโนเป็นหนึ่งในแม่เหล็กหลักที่จะดึงนักท่องเที่ยวทั้งไทยและต่างประเทศที่ชื่นชอบการพนันเข้ามาใช้บริการ โดยรัฐบาลคาดหวังที่จะดึงนักท่องเที่ยวและเม็ดเงินจำนวนมหาศาลเข้าประเทศ ไม่ว่าจะเป็นเม็ดเงินลงทุนหลักแสนล้านบาทต่อการก่อสร้างเอ็นเตอร์เทนเมนต์คอมเพล็กซ์หนึ่งแห่ง และจากนักท่องเที่ยวที่คาดว่าจะเข้ามาเที่ยวประเทศไทยเพิ่มขึ้นถึง 5-20% สามารถพลิกฟื้นเศรษฐกิจไทยได้อย่างเป็นรูปธรรม
อย่างไรก็ตาม ได้มีการต่อต้านการสร้างกาสิโนจากหลายๆ ภาคส่วนในสังคม ไม่ว่าจะเป็นผู้นำศาสนา ผู้นำนักศึกษา แพทย์ นักกฎหมาย และจากหลากหลายองค์กร โดยมองว่ากาสิโนและการพนันออนไลน์เป็นแหล่งอบายมุขที่จะก่อให้เกิดปัญหาทางสังคมในหลายๆ ด้าน ไม่ว่าจะเป็นการล่มสลายของระบบครอบครัว ปัญหาอาชญากรรม โสเภณี การค้ามนุษย์ ปัญหายาเสพติด การฟอกเงิน การทุจริตและคอร์รัปชันที่จะกระจายไปทุกหย่อมหญ้า ทั้งนี้ ประเทศไทยยังไม่มีความพร้อมที่จะมีกาสิโนเนื่องจากรัฐบาลยังไม่มีแผนงานและมาตรการรองรับที่ชัดเจนในการป้องกันและจัดการปัญหาต่างๆ ที่จะตามมาภายหลัง รัฐบาลบาลได้ประกาศเลื่อนการพิจารณาร่าง พ.ร.บ. สถานบันเทิงครบวงจรหรือเอ็นเตอร์เทนเมนต์คอมเพล็กซ์ที่จะมีการพิจารณาในวันนี้ (9 เมษายน 2568) ออกไปก่อนเนื่องจากทนแรงกดดันจากสังคมไม่ไหว
เปรมศิริ ดิลกปรีชากุล กรรมการผู้จัดการและผู้ก่อตั้ง บริษัท สยาม พีอาร์ คอนซัลแทนท์ จำกัด เป็นผู้มีประสบการณ์ในการทำงานด้านสื่อสารการตลาดสินค้าและองค์กรมานานกว่า 30 ปี โดยเริ่มงานเป็นผู้สื่อข่าวหนังสือพิมพ์ เดอะ เนชั่น ก่อนเข้ารับตำแหน่งบรรณาธิการข่าว และบรรณาธิการบริหารให้กับหนังสือพิมพ์เส้นทางเศรษฐกิจ ต่อมาจึงเข้าเป็นผู้สื่อข่าวสำนักข่าวรอยเตอร์ประจำประเทศไทย โดยเปรมศิริไม่เห็นด้วยกับการสร้างทั้งกาสิโนและเอ็นเตอร์เทนเมนต์คอมเพล็กซ์ เพราะไม่ไว้วางใจในรัฐบาลชุดนี้ ที่ไม่มีความโปร่งใส ไม่มีธรรมาภิบาล ไร้ประสิทธิภาพ โดยมองว่าการนำเสนอโครงการดังกล่าวไม่สุจริต ไม่ชัดเจน ไม่ตรงไปตรงมา การเร่งผลักดันกฎหมายนี้สะท้อนถึงวาระซ่อนเร้น หรือการเอื้อประโยชน์ให้กลุ่มทุนบางกลุ่มมากกว่าประชาชนทั่วไป
นอกจากนี้ ความไร้ประสิทธิภาพของรัฐบาลเป็นอีกประเด็นหนึ่งที่ทำให้ไม่เชื่อว่ารัฐบาลที่นำโดยพรรคเพื่อไทยจะบริหารจัดการควบคุมกาสิโนให้เกิดประโยชน์จริงต่อประเทศชาติได้ กาสิโนจะกลายเป็นช่องทางให้เกิดอาชญากรรม เช่น การฟอกเงิน การค้ามนุษย์ หรือการทุจริต โดยยกตัวอย่างจากต่างประเทศที่พบปัญหาเหล่านี้เมื่อมีการเปิดกาสิโน แม้จะมีกฎหมายควบคุม แต่หากการบังคับใช้ไม่เข้มงวด อาจควบคุมได้ยากในบริบทของไทย
ดร.ทอย อัครินทร์ เทพประสิทธิ์ ผู้ก่อตั้งบริษัท เอ็มวีพี คอนซัลท์แทนท์ จำกัด ที่ปรึกษาด้านกลยุทธ์ องค์กรภาครัฐและเอกชน ได้แสดงความคิดเห็นว่า การมีกาสิโนเป็นการเปิดฉากให้เห็นว่าประเทศน่าจะเดินไปในทิศทางของการเป็นประเทศการท่องเที่ยว ซึ่งแน่นอนว่ามันอาจจะเกิดเม็ดเงินที่รวดเร็วแล้วก็ดึงดูดเงินเข้ามาได้ อาจจะทำให้เกิดการเก็บภาษีขึ้นมา แต่ก็มีจุดเสี่ยงอีกหลายจุดที่จะต้องวางแผนให้ชัดเจนก่อน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของกฎหมายการควบคุม การดูแล การจัดการกับระบบอื่นๆ ที่มันเป็นองค์ประกอบของ ecosystem เท่าที่เห็นตรงนี้ยังไม่ชัดเจน ซึ่งมองว่าจะเป็นจุดที่น่ากังวลมากกว่า และอาจส่งผลกระทบได้ในอนาคต โดยเฉพาะอย่างยิ่งเรื่องของการบริหารจัดการภาษี การควบคุมการเข้าถึงของประชาชน ตลอดจนปัญหาการคอร์รัปชัน ที่จะมาในรูปแบบอื่นๆ ที่ยากจะติดตามหรือจัดการได้ รัฐบาลจึงควรต้องรอและจัดการเตรียมความพร้อมในเรื่องดังกล่าว
แน่นอนว่าการมีกาสิโนจะช่วยดึงดูดคนเข้ามาได้ แต่เราก็จะได้กลุ่มคนอีกประเภทหนึ่งมา แต่ก็จะเป็นกลุ่มที่มีการใช้จ่ายหนัก ถ้าเรายังไม่มีระบบรองรับหรือควบคุมอาจจะตามมาด้วยปัญหาอาชญากรรมในสิ่งต่างๆ การมีกาสิโนในอนาคตจะทำให้ประเทศไทยกลายเป็นแหล่งที่พักพิงของชาวต่างชาติซึ่งแน่นอนว่าคนที่เป็นเจ้าของที่ดินหรืออสังหาริมทรัพย์อาจจะได้ประโยชน์จากตรงนี้ แต่การกระจายรายได้จะลงไปถึงในระดับของรากหญ้าหรือไม่คงเป็นไปได้ยาก ในแง่มุมของการท่องเที่ยวน่าจะดี แต่ในแง่มุมของภาพรวมเศรษฐกิจประเทศ กาสิโนอาจจะไม่ใช่คำตอบที่ชัดเจน คำตอบของเราอาจจะเป็นการกลับไปปรับปรุงอุตสาหกรรมของเราทั้งหมดให้พร้อมกับการก้าวไปสู่โลกแห่งอนาคต นั่นคือภาพใหญ่ของเศรษฐกิจไทยที่จะกระจายรายได้ กระจายการลงทุนไปยังพื้นที่ต่างๆ ทั่วประเทศไทยอย่างเท่าเทียม
ในภาพการท่องเที่ยวของเรานั้น เรามีแม่เหล็กจำนวนมาก ไม่ว่าจะเป็นธรรมชาติ ศิลปะ วัฒนธรรม อาหาร หรือรูปแบบการใช้ชีวิตในสังคมของไทย แต่เราไม่เคยบูรณาการสิ่งเหล่านี้และเชื่อมโยงให้เกิดประโยชน์ เราไม่เคยทำภาพใหญ่ เชื่อมโยงถึงภาพเล็ก และกระจายให้เกิดคุณภาพของการท่องเที่ยวที่แท้จริง เรายังต่างคนต่างทำ เอกชนทำอย่างหนึ่ง รัฐบาลทำอย่างหนึ่ง ชุมชนทำอย่างหนึ่ง มันไปคนละทิศคนละทาง ไม่ได้ถูกกำหนดให้มีเป้าหมายเดียวกัน ฉะนั้น จริงๆ แล้วเรามีหลายสิ่งหลายอย่างที่ดึงดูดนักท่องเที่ยวได้ถ้าเราพูดในแง่มุมของภาพการท่องเที่ยว แต่เราไม่เคยบูรณาการให้มันชัดเจน เชื่อมโยงจุดต่อต่างๆ ของการท่องเที่ยวทั่วประเทศไทย เรายังมีอะไรอีกมากที่เล่นได้ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของทางวัฒนธรรม ศาสนา สายมู แหล่งท่องเที่ยวเชิงธรรมชาติและอีกมากมาย
แลรี่ เชา (Larry Chao) ผู้ก่อตั้งและกรรมการผู้จัดการของ เชา กรุ๊ป ลิมิเต็ด (Chao Group Limited) บริษัทที่ปรึกษาด้านการจัดการและเปลี่ยนแปลงองค์กร กล่าวว่า เมื่อมองแวบแรก แนวคิดของการเปิดกาสิโนเพื่อกระตุ้นการท่องเที่ยวในประเทศไทยดูเหมือนน่าสนใจและจะสร้างผลกระทบเชิงบวกให้กับประเทศ แต่จะได้นานและลึกซึ้งเพียงใดก็ยังเป็นที่สงสัยอยู่ การพนันจะช่วยแก้ปัญหาการท่องเที่ยวของไทยได้หรือไม่ หรือมันเป็นเพียงการปิดบังปัญหาที่ใหญ่กว่า? อะไรคือราคาที่ประเทศไทยต้องจ่ายในการสร้างและดำเนินการศูนย์กลางการพนันที่ประสบความสำเร็จ?
มีความท้าทาย 3 ประการถึงแนวคิดในการสร้างกาสิโนในประเทศไทย ได้แก่ ประการแรก เมื่อความแปลกใหม่ของกาสิโนในไทยหมดไป ทำไมนักท่องเที่ยวถึงจะต้องกลับมาประเทศไทยในขณะที่พวกเขาสามารถเล่นการพนันในประเทศอื่นๆ ที่มีกาสิโนอยู่แล้ว อย่างเช่น สิงคโปร์ เมียนมาร์ หรือฟิลิปปินส์? ความท้าทายก็คือการดึงดูดนักท่องเที่ยวให้มาซ้ำโดยนำเสนอสิ่งที่เป็นเอกลักษณ์ที่นักพนันต้องการและไม่สามารถหาได้จากที่อื่นยกเว้นในประเทศไทย เรารู้แล้วหรือยังว่าสิ่งนั้นคืออะไร
ความท้าทายประการที่สอง อาจจะมีความแตกต่างกันระหว่างนักพนันและคนที่มาประเทศไทยเพื่อสัมผัสประสบการณ์การท่องเที่ยวรูปแบบอื่นๆ ยกตัวอย่างเช่น มาเพื่อเสน่ห์ของประเทศไทย วัฒนธรรม และชายหาดที่บริสุทธิ์ นักท่องเที่ยวทั้งสองประเภทนี้ไม่ได้ทับซ้อนกันเสมอไป แต่มีความแตกต่างกันทั้งได้แง่ของความคาดหวังและความต้องการ ดังนั้น เมื่อเวลาผ่านไป มันจึงเป็นการยากที่จะเสนออะไรบางอย่างให้กับทุกคน บางทีแทนที่จะพยายามเสริมการท่องเที่ยวในประเทศไทยด้วยการพนัน เราควรตรวจสอบผลิตภัณฑ์ของเราเองเสียก่อน เราเข้าใจแล้วจริงๆ หรือไม่ว่าทำไมการท่องเที่ยวในประเทศไทยจึงลดลง? การพนันเป็นทางออกที่ถูกต้องแล้วหรือในการกระตุ้นการท่องเที่ยวที่มีอยู่ หรืออาจขัดแย้งกันและส่งผลลบในระยะยาว?
ประการที่สาม หากเราตัดสินใจที่จะทำให้การพนันถูกกฎหมาย ประเทศไทยจะต้องเริ่มต้นใหม่ตั้งแต่ต้นเพื่อพยายามทำความเข้าใจว่าจะต้องจัดตั้งและควบคุมมันอย่างไร รวมถึงการจ้างและฝึกอบรมบุคลากรให้มีความสามารถ และแข่งขันกับต่างประเทศได้ เนื่องจากกาสิโนไม่ใช่สิ่งใหม่และมีหลายประเทศที่ทำกาสิโนก่อนหน้าเราอยู่แล้ว ดังนั้นจึงมีต้นทุนโอกาสในการลงทุนในการพนันแทนที่จะเป็นการลงทุนในอุตสาหกรรมที่เราคุ้นเคยและที่ที่เราสามารถสร้างจากสิ่งที่เรามีอยู่แล้วได้ ดังที่ศาสตราจารย์ ไมเคิล พอร์เตอร์ ผู้เชี่ยวชาญด้านกลยุทธ์จากมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด เคยกล่าวไว้ว่า ความท้าทายของประเทศกำลังพัฒนาอย่างประเทศไทยคือการก้าวขึ้นสู่ระดับที่สูงขึ้นเรื่อยๆ ตั้งแต่สิ่งทอไปจนถึงเครื่องจักรและทรัพย์สินทางปัญญา ดังนั้น จึงเป็นคำถามที่ว่า การสร้างอุตสาหกรรมการพนันทำให้เราอยู่ในเส้นทางที่ถูกต้องหรือไม่?
กล่าวโดยสรุปแล้ว รัฐบาลควรฟังเสียงของประชาชนและหลากหลายภาคส่วนในสังคมในการตัดสินใจในการสร้างกาสิโนในประเทศไทย รวมถึงกรณีศึกษากาสิโนในประเทศต่างๆ ถึงข้อดีและข้อเสีย ทั้งประเด็นทางด้านเศรษฐกิจและสังคม ก่อนที่จะขับเคลื่อนโครงการดังกล่าวที่มีผลโดยตรงกับประชาชนและสังคมโดยรวม หากไม่แล้ว การสร้างกาสิโนอาจจะเป็นฟางเส้นสุดท้ายที่ทำลายความเชื่อมั่นของประชาชนที่มีต่อรัฐบาลชุดนี้ลงอย่างสิ้นเชิง
ผู้เขียน : ดร.ขวัญชัย รุ่งฟ้าไพศาล อดีตบรรณาธิการ โต๊ะข่าวเศรษฐกิจ หนังสือพิมพ์ เดอะ เนชั่น ที่คร่ำหวอดอยู่ในวงการมากว่า 30 ปี